Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ένας από τους συχνότερους γυναικολογικούς καρκίνους και αποτελεί τη δεύτερη κατά σειρά αιτία θανάτου σε παγκόσμια κλίμακα μετά τον καρκίνο του μαστού.

Ο τράχηλος είναι ο στενός αυλός που οδηγεί από τον κόλπο στην κοιλότητα του ενδομητρίου. Eκεί μπορεί να εμφανιστούν καρκινικά κύτταρα, σε κάθε γυναίκα μετά την ήβη. Τελευταία ο ιός HPV (human papiloma virus) που προκαλεί τα κονδυλώματα ενοχοποιείται (αν υπάρξουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις) για την εξαλλαγή των κυττάρων του τραχήλου της μήτρας σε καρκινικά.

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας μπορεί να προληφθεί αν διαγνωσθεί και αντιμετωπισθεί έγκαιρα. Η μόλυνση με ορισμένους ογκογόνους τύπους HPV είναι απαραίτητη και αναγκαία προϋπόθεση για την ανάπτυξη προκαρκινικών αλλοιώσεων και τελικά διηθητικού καρκίνου.

Στην Ευρώπη, η συχνότητα καρκίνου τραχήλου μήτρας, μολονότι έχει υποχωρήσει εντυπωσιακά με την εφαρμογή του τεστ Παπανικολάου σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, εξακολουθεί να αυξάνεται και είναι η δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου μεταξύ των νέων γυναικών.

Η πιθανότητα λοίμωξης είναι συχνότερη στις νέες σεξουαλικά ενεργές γυναίκες. Ο κίνδυνος απόκτησης μίας νέας HPV λοίμωξης στην εφηβεία αυξάνει κατακόρυφα και είναι ανάλογος με τον ρυθμό εναλλαγής των σεξουαλικών συντρόφων. Το 75% των HPV λοιμώξεων συμβαίνει στην ηλικία αυτή.

Ο κίνδυνος απόκτησης νέας λοίμωξης κορυφώνεται στην ηλικία των 20 ετών περίπου, για να μειωθεί προοδευτικά μέχρι την ηλικία των 35 ετών και στη συνέχεια ακολουθεί σταθερή πτωτική πορεία. Η HPV λοίμωξη είναι συνήθως παροδική και υπολογίζεται ότι το 80% περίπου των λοιμώξεων, θα έχουν υποχωρήσει τους επόμενους 18-24 μήνες χωρίς καμία ιατρική παρέμβαση.

Ο καρκίνος αποτελείται από άτυπα κύτταρα που πολλαπλασιάζονται και εκτοπίζουν τους υγιείς ιστούς του σώματος. Οι εξετάσεις που επισημαίνουν την ύπαρξη ή όχι του καρκίνου ονομάζονται κυτταρολογικές, επειδή ακριβώς ελέγχουν τα κύτταρα. 

Καρκίνο μπορούμε να ανιχνεύσουμε στη μήτρα, στο μαστό και σε άλλα όργανα με κυτταρολογική εξέταση, όμως πρόληψη κατά του καρκίνου κυτταρολογικά γίνεται μόνο στον τράχηλο με το test pap.

Στο test pap υγρής φάσεως τα κύτταρα συλλέγονται με βούρτσακι και το τραχηλικό δείγμα προς εξέταση εμβαπτίζεται ολόκληρο σε ειδικό φιαλίδιο με υγρό έτσι ώστε να ελεγχθούν όλα τα κύτταρα που υπάρχουν. 

Μετά την ειδική επεξεργασία του υγρού (liquid based cytology) με τα κύτταρα που αιωρούνται, γίνεται η επίστρωση πάνω στο πλακίδιο, έτσι ώστε τα κύτταρα να φαίνονται το ένα πλάι στο άλλο και να μην αλληλοκαλύπτονται, ούτε να καλύπτονται από αίμα ή/και φλεγμονώδη στοιχεία. Με τον τρόπο αυτό εξετάζουμε όλο το υλικό σε άριστη κατάσταση και έτσι ελαχιστοποιούνται οι ψευδείς αρνητικές ή οι ψευδείς θετικές απαντήσεις. 

Επιπλέον από το ίδιο κυτταρικό εναιώρημα του φιαλιδίου μπορούμε να δώσουμε ένα μέρος για HPV test, δηλαδή για έλεγχο και ανίχνευση καρκινογόνων τύπων του ιού HPV χωρίς άλλη λήψη. Με την υγρή φάση έχουμε τη δυνατότητα του διπλού test, δηλαδή παπ test και HPV test. 

Είναι απαραίτητη επειδή ο καρκίνος εξελίσσεται συνήθως σταδιακά κι από την πρώτη ένδειξη μέχρι τη δημιουργία καρκίνου μπορεί να μεσολαβήσουν και 10 χρόνια. Στο αρχικό στάδιο μάλιστα δεν μπορεί να θεωρηθεί καν καρκίνος, αλλά μια απλή προειδοποίηση πως ορισμένα κύτταρα είναι έτοιμα να μετατραπούν σε καρκινικά, και αυτές οι καταστάσεις είναι πολύ εύκολο να εντοπιστούν και να θεραπευτούν.

Η θεραπεία είναι δύσκολη και πολλές φορές αδύνατη, αν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί. Επειδή όμως ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αργεί συνήθως να εξελιχθεί, ο τακτικός έλεγχος με παπ test μια φορά το χρόνο, αρχίζοντας από την ηλικία της πρώτης επαφής, τον προλαβαίνουμε στη γένεση του, όποτε οι πιθανότητες πλήρους θεραπείας είναι πάρα πολλές. Κάθε γυναίκα με παθολογικά ευρήματα στο παπ test οφείλει να υποβάλλεται σε κολποσκόπηση.

Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος MD,MSc,PhD,DFFP

Για την καλύτερη εξυπηρέτηση του κοινού, ο γιατρός δέχεται μόνο μετά από ραντεβού.