Η μέθοδος της κατάψυξης των ωαρίων αναπτύχθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1990, με σκοπό την διατήρηση της γονιμότητας σε καρκινοπαθείς ασθενείς. Αυτό επιτυγχάνεται με την κρυοσυντήρηση των υγιών ωαρίων, πριν από τις επικίνδυνες και εξαντλητικές χημειοθεραπείες, ή ακτινοβολίες.

Μετά την θεραπεία του καρκίνου, τα κατεψυγμένα ωάρια, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη εγκυμοσύνης.

Η κατάψυξη ωαρίων αναπτύχθηκε για γυναίκες που έπρεπε να υποβληθούν σε θεραπείες, οι οποίες επηρέαζαν την γονιμότητα (π.χ. χημειοθεραπείες) και είχαν ως μελλοντικό στόχο την επίτευξη εγκυμοσύνης.

Παρόλα αυτά, στις μέρες μας εφαρμόζεται, επιπλέον, για κοινωνικούς λόγους. Οι γυναίκες στην σύγχρονη εποχή, καθυστερούν ή αναβάλλουν την δημιουργία οικογένειας, προκειμένου να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους, να εδραιώσουν μια επαγγελματική καριέρα ή, πολύ απλά, γιατί δεν έχουν βρει τον κατάλληλο σύντροφο.

Οι γυναίκες, μέσα από την κατάψυξη ωαρίων, μπορούν ουσιαστικά να απαλλαχθούν από το άγχος που τους δημιουργεί το πέρασμα του χρόνου και τους δίνεται η ευκαιρία να επιδιώξουν τους στόχους τους στην ζωή.

Τα μεγαλύτερα κύτταρα του ανθρώπινου σώματος είναι τα ωάρια, στα οποία περιέχεται μεγάλη ποσότητα νερού. Το γεγονός αυτό δίνει ένα βασικό πλεονέκτημα στα ωάρια ως προς
τη διαδικασία της κρυοσυντήρησης, σε αντίθεση με τα έμβρυα και το σπέρμα, που αποδεδειγμένα είναι δύσκολο να καταψυχθούν. Η κρυοσυντήρηση γίνεται εδώ και κάποια χρόνια με τη μέθοδο της υαλοποίησης και προκύπτουν εξαιρετικά αποτελέσματα, ενώ, μέχρι πρότινος, δημιουργούνταν προβλήματα από τους κρυστάλλους πάγου που σχηματίζονταν και οι οποίοι μπορούσαν να καταστρέψουν τα κύτταρα.

Η διαδικασία της κρυοσυντηρησης περιλαμβάνει την ορμονική διέγερση των ωοθηκών της γυναίκας με την ίδια λογική που γίνεται και στην περίπτωση της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Η διέγερση των ωοθηκών διαρκεί 10-12 μέρες και ελέγχεται με υπερηχογραφήματα και αιματολογικές εξετάσεις.

Την κατάλληλη στιγμή προγραμματίζεται η ωοληψία. Πραγματοποιείται η διακολπική απομάκρυνση των ωαρίων, με την βοήθεια μιας ειδικής βελόνας και, τέλος, τα ωάρια καταψύχονται και παραμένουν κατεψυγμένα, μέχρι η γυναίκα να αποφασίσει ότι θέλει να προσπαθήσει να μείνει έγκυος.

Όταν η γυναίκα νιώσει έτοιμη και επιθυμήσει να προχωρήσει στην τεκνοποίηση, ακολουθεί η εξωσωματική γονιμοποίηση των ωαρίων, η προετοιμασία του ενδομητρίου με ειδικά φάρμακα και τέλος, η εμβρυομεταφορά πίσω στην μήτρα της γυναίκας.

Όσο πιο νέα είναι η γυναίκα, τόσο καλύτερη είναι η ποιότητα των ωαρίων της και, άρα, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες για μια επιτυχημένη εγκυμοσύνη.

Ιδανική θεωρείται η ηλικία μεταξύ 30-36 ετών, ή και ακόμα νωρίτερα. Υπάρχουν βέβαια και οι περιπτώσεις όπου η γυναίκα έχει διαγνωσθεί με καρκίνο, ή με κάποια άλλη πάθηση, η οποία επηρεάζει την ωοθηκική εφεδρεία.

Με βάση επιστημονικές μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί, παρατηρήθηκε πως σε γυναίκες μέχρι 38 ετών, τα ποσοστά επιβίωσης των ωαρίων μετά την απόψυξή τους, αλλά και τα
ποσοστά γονιμοποίησης, βρίσκονταν στο 85%.

Με αυτή την λογική, αν μια γυναίκα έχει 10 ωάρια κατεψυγμένα, τότε τα 7 από αυτά αναμένεται να επιβιώσουν από την απόψυξη και τα 5-6 αναμένεται να γονιμοποιηθούν με επιτυχία και να γίνουν έμβρυα.

Συνήθως σε γυναίκες μέχρι 38 ετών, μεταφέρονται 2 έμβρυα.

Μέχρι σήμερα, υπολογίζεται πως έχουν γεννηθεί 6.000 μωρά με την μέθοδο της κατάψυξης ωαρίων. Υπήρξαν επίσης πάνω από 300.000 μωρά που γεννήθηκαν παγκοσμίως από κατεψυγμένα έμβρυα, χωρίς να παρατηρηθεί καμία αύξηση γενετικών, ή χρωμοσωμικών ανωμαλιών, σε σύγκριση με τα έμβρυα που προέρχονται από φρέσκα ωάρια.

Η διαδικασία που ακολουθείται όταν μια γυναίκα, η οποία έχει επιλέξει την κρυοσυντήρηση ωαρίων, αποφασίσει ότι έχει έρθει η στιγμή να χρησιμοποιήσει τα κατεψυγμένα ωάριά της και να επιχειρήσει να μείνει έγκυος αποτελείται από τα παρακάτω βήματα.

Κατ’ αρχάς, τα ωάρια πρέπει να αποψυχθούν με τη βοήθεια ενός ειδικού διαλύματος και να αξιολογηθεί το κατά πόσο είναι κατάλληλα για να γονιμοποιηθούν.

Το δεύτερο στάδιο είναι να γίνει η γονιμοποίηση, όσων ωαρίων επέζησαν, από το σπέρμα. Η διαδικασία αυτή γίνεται με τη μέθοδο της μικρογονιμοποίησης του ωαρίου (ICSI), κατά την οποία γίνεται τοποθέτηση ενός σπερματοζωαρίου στο εσωτερικό του ωαρίου, ώστε να γίνει η γονιμοποίησή του.

Στην συνέχεια, πραγματοποιείται η εμβρυομεταφορά, η οποία συμβαίνει συνήθως κατά την πέμπτη ημέρα. Τα έμβρυα, δηλαδή, που δημιουργήθηκαν από την παραπάνω διαδικασία
μεταφέρονται στην μήτρα της γυναίκας, όταν έχουν φτάσει στο στάδιο της βλαστοκύστης. Η μεταφορά των εμβρύων μπορεί να γίνει είτε αφού γίνει φαρμακευτική προετοιμασία του
ενδομητρίου είτε σε φυσικό κύκλο.

Τέλος, μετά από 10 ημέρες μπορεί να πραγματοποιηθεί ένα πρώτο τεστ κύησης.

Βάσει επιστημονικών δεδομένων και σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, το μέγιστο επιτρεπόμενο διάστημα για την κρυοσυντήρηση των ωαρίων, ώστε να διατηρηθούν ασφαλή, είναι πλέον τα 20 χρόνια. Ωστόσο, ανά περιπτώσεις, το διάστημα αυτό μπορεί να παραταθεί μέχρι και μια πενταετία ακόμα. Σημειώνεται πως τα επιστημονικά δεδομένα αλλάζουν μέρα με τη μέρα, επιβεβαιώνοντας ότι τα κατεψυγμένα ωάρια μπορεί τελικά να είναι ασφαλή και αποτελεσματικά και για περισσότερα ακόμα χρόνια. Είναι αξιοσημείωτο ότι στη Μεγάλη Βρετανία το όριο πλέον είναι τα 55 χρόνια.

Η διαδικασία της κατάψυξης των ωαρίων είναι κατά κανόνα μια εξαιρετικά ανώδυνη και ασφαλής διαδικασία, η οποία εφαρμόζεται εδώ και αρκετά χρόνια χωρίς κινδύνους και παρενέργειες. Παρά την χρήση όλων των σύγχρονων πρωτοκόλλων και την φροντίδα από την μεριά του γιατρού, η διαδικασία της κρυοσυντήρησης δεν παύει να “κρύβει” ορισμένους μικρούς κινδύνους και παρενέργειες, για τους οποίους θα σε ενημερώσει λεπτομερώς και ο γιατρός σου.

Οι κίνδυνοι αυτοί μπορεί να σχετίζονται με τα ενέσιμα φάρμακα γονιμότητας που θα χρησιμοποιηθούν, αλλά η εμφάνιση των κινδύνων αυτών είναι εξαιρετικά σπάνια. Ωστόσο, στην περίπτωση που όντως προκύψουν παρενέργειες, αυτές θα είναι ο πόνος και το πρήξιμο στις ωοθήκες, που θα ακολουθήσουν ακριβώς μετά την συλλογή των ωαρίων. Το λεγόμενο “Σύνδρομο υπερδιέγερσης των ωοθηκών” μπορεί να συνοδεύεται από πόνο στην κοιλιά και φούσκωμα, ναυτία και εμετό ή και διάρροια.

Σε σπάνιες, επίσης, περιπτώσεις ενδέχεται να προκύψουν επιπλοκές κατά την διαδικασία της συλλογής των ωαρίων, όπου η χρήση της βελόνας αναρρόφησης για την συλλογή των αυγών μπορεί να προκαλέσει αιμορραγία, κάποια μικροβλάβη ή μόλυνση στην ουροδόχο κύστη, σε κάποιο αιμοφόρο αγγείο ή στο έντερο.

Επιπλέον, είναι σημαντικό να θυμάσαι ότι, μια γυναίκα που θα επιλέξει να τεκνοποιήσει με τα ωάρια που έχει καταψύξει, γνωρίζει ότι ταυτόχρονα θα εκτεθεί και σε σπάνιους μεν, αλλά υπαρκτούς δε, κινδύνους που ενέχει η εξωσωματική γονιμοποίηση καθώς και η τεκνοποίηση σε μεγαλύτερη ηλικία. Αναφέρεται ενδεικτικά η πιθανότητα πολύδυμης κύησης, ο πρόωρος τοκετός, η γέννηση του μωρού με υπολειπόμενο σωματικό βάρος, η εμφάνιση διαβήτη και υπέρτασης και η πραγματοποίηση καισαρικής τομής.

Τέλος, είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη και ο συναισθηματικός κίνδυνος που ενέχεται στην όλη διαδικασία της κρυοσυντήρησης. Ο κίνδυνος αυτός σχετίζεται με την πιθανότητα αποτυχίας επιβίωσης και γονιμοποίησης των ωαρίων, που έχουν κρυοσυντηρηθεί, πιθανότητα που υπάρχει, δυστυχώς, πάντα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μέχρι τώρα μελέτες δεν έχουν δείξει  σύνδεση της διαδικασίας της κατάψυξης ωαρίων με την αύξηση του κινδύνου γενετικών ανωμαλιών σε μωρά που γεννιούνται ως αποτέλεσμα αυτής. Οι έρευνες γύρω από την  κρυοσυντήρηση των ωαρίων βρίσκονται συνεχώς σε εξέλιξη, φέρνοντας στο φως ακόμα περισσότερα αισιόδοξα στοιχεία για τη διαδικασία.

Ανεξάρτητα από τους λόγους για τους οποίους θα γίνει η κατάψυξη ωαρίων, είναι δεδομένο πως, όσο νωρίτερα γίνει τόσο πιο αυξημένες είναι οι πιθανότητες επιβίωσής τους μετά την απόψυξη καθώς και οι πιθανότητες γονιμοποίησής τους. Ωστόσο, ακόμα και αν μια γυναίκα βρίσκεται στα 40 ή σε μεγαλύτερη ηλικία, μπορεί να καταψύξει τα ωάριά της, έχοντας φυσικά υπόψη της τις μειωμένες, αλλά όχι μηδενικές, πιθανότητες οι οποίες σε ηλικίες κάτω των 40 είναι σαφώς περισσότερες.

Το κόστος για την διαδικασία της κατάψυξης ωαρίων δεν είναι κοινό για κάθε μία από τις περιπτώσεις. Ο μαιευτήρας – γυναικολόγος, έπειτα από ενδελεχή εξέταση της δικής σου μεμονωμένης περίπτωσης, θα σε ενημερώσει αναλυτικά σχετικά με το τι απαιτείται και τις τιμές τους. Ενδεικτικά, μπορείς να έχεις υπόψη πως το κόστος της κρυοσυντήρησης ωαρίων μοιάζει με αυτό της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Ακόμα, πρέπει να υπολογίσεις σίγουρα ένα επιπλέον κόστος για τα ενέσιμα φάρμακα που θα χρειαστούν, καθώς και για την ετήσια συνδρομή κρυοσυντήρησης, η οποία θα εξαρτηθεί ανάλογα με το πόσα χρόνια θα μείνουν κατεψυγμένα τα ωάρια.

Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος MD,MSc,PhD,DFFP

Για την καλύτερη εξυπηρέτηση του κοινού, ο γιατρός δέχεται μόνο μετά από ραντεβού.